Jak skutecznie konsultować z mieszkańcami politykę przestrzenną i transportową?

– Wraz z innymi dużymi miastami jesteśmy w Polsce pionierami niestandardowych i do niedawna ponadformalnych konsultacji z mieszkańcami – mówił podczas tegorocznego Kongresu Inteligentnych Miast Bartosz Rozbiewski, p.o. dyrektor Biura Architektury i Planowania Przestrzennego m.st. Warszawy. Podkreślał, że od ok. pięciu lat urząd miasta wychodzi do mieszkańców szerzej, chcąc włączyć ich w proces planowania przestrzennego. Jedną z podstawowych form tej aktywizacji jest pojawianie się urzędników w miejscach, które są objęte projektowanymi zmianami, w celu osobistego kontaktu z zainteresowanymi. Na stanowiskach terenowych prezentowane są na późniejszym etapie prac także poszczególne warianty zakładanych inwestycji.

Kiedy warto działać wbrew głosom społecznym?

Krzysztof Kukucki, prezydent Włocławka, zwracał uwagę, że początkowo często pojawiają się wnioski o budowę szerokich, nawet dwupasmowych dróg biegnących przez osiedla. Przywoływał on przykład inwestycji zrealizowanej wbrew oczekiwaniom mieszkańców: zamiast szerokiej arterii miasto wybudowało drogę lokalną o szerokości 6 m. Na stosunkowo krótkim odcinku powstało tam pięć rond. – Początkowo mnie z tego powodu hejtowano. Mówiono, że TIR-y się zablokują, autobus nie przejedzie itd. Dziś ruch odbywa się normalnie, jest spowolniony, ale płynny, jest droga dla rowerów i dużo zieleni – opowiadał.

Zdaniem Iwony Budych, prezes stowarzyszenia Wykluczenie Transportowe, ostatnie lata przyniosły wzrost świadomości włodarzy gmin podmiejskich, którzy widzą potrzebę wypracowania z mieszkańcami i prezydentami największych miast kompromisowych rozwiązań w zakresie dojazdu do stolic aglomeracji. – Bardzo ważne jest przy tym uświadamianie podróżnych, że są możliwości w zakresie transportu publicznego – podkreślała. Zaznaczyła, że są duże miasta, w których dyskusja o potrzebie organizacji dobrej jakości komunikacji zbiorowej i jednoczesnego odciążenia dróg dopiero się rozpoczyna.

– Często oczekiwania mieszkańców wypowiedziane wprost nie są możliwe do zrealizowania, ale też ich prawdziwe oczekiwania nie są do końca tym, co zostało nazwane – stwierdził prezydent Dąbrowy Górniczej Marcin Bazylak. Podkreślił jednocześnie, że w jego opinii realizacja przeobrażeń przestrzennych bez partycypacji społecznej nie ma sensu. – Pojawiają się pomysły, na które urzędnicy sami po prostu by nie wpadli – tłumaczył. Przyznał, że proces konsultacji wymaga czasu, jest on jednak bardzo efektywnie wykorzystywany.

W mniejszych miejscowościach trudniej walczyć z lokalnymi układami

Dr Monika Arczyńska, dyrektorka w A2P2, podkreślała, że jej firma widzi bardzo różne standardy i podejścia do kwestii konsultacji społecznych w różnych samorządach. – Dynamika wygląda inaczej w dużych miastach, gdzie mieszkańcy są przyzwyczajeni do tego, że czasem trzeba się zebrać i zorganizować, bo dostęp do decydentów jest trudniejszy. Często mieszkańcy mają przy tym wysokie kompetencje i doświadczenie w konsultacjach – opisywała. W mniejszych miejscowościach mimo łatwiejszego kontaktu z urzędnikami problemem bywa siatka powiązań i interesów. – Trudno się więc przebić i powiedzieć nie – tłumaczyła.

O dużej wadze rozmów z mieszkańcami mówił prezydent Białej Podlaskiej Michał Litwiniuk. – Mamy wiele przeszkód w komunikacji. Po pierwsze mieszkańcy często mają ograniczoną wiedzę co do specyfiki pracy samorządu – stwierdził. Dodał, że barierą bywa też zbyt formalny język. Aby mieszkańcy mieli wrażenie trwałego dialogu, musi się on przy tym odbywać permanentnie i z wykorzystaniem kanałów komunikacji używanych aktualnie przez zainteresowanych.